...
...

Александр Сергеевич Лисненк:Монголд уул уурхай, шороон замын тоосжилтыг бүрэн шийдэх гарцыг санал болгож байна

Манай улсад уул уурхайн салбар ДНБ-ий 17, аж үйлдвэрийн 55, экспортын орлогын 87 хувийг бүрдүүлж байна. Ийн уул уурхайн салбар хөгжихийн хэрээр тоосжилт нэмэгдэж, хүн амын эрүүл мэнд, байгаль орчинд бодитой аюул учруулах хэмжээнд хүрлээ. Ялангуяа, манай улсын цаг уурын хуурай нөхцөл байдал тоосжилтыг улам дэвэргэж байгаа юм. Тухайлбал, Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын төвийн иргэдээс “Уул уурхайн үйл ажиллагаатай холбоотой хамгийн тулгамдсан асуудал юу вэ” хэмээн асуухад 98 хувь нь тоосжилт, агаарын бохирдол хэмээн хариулжээ. Мөн тус суманд оршин суугаа иргэдийн амьсгалын замын өвчлөл нэг жилийн хугацаанд 2.5 дахин өссөн байна. Орон нутагт уул уурхайг дагасан тоосжилтын хор нөлөө ийм байгаа бол нийслэлчүүдийн хувьд хамгийн ойрын бэрхшээл нь Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн авто замын тоосжилт байна. Үзэгдэх орчин хязгаарлагдсанаас иргэд эд хөрөнгө, эрүүл мэндээрээ хохирч буй нь наад захын жишээ юм. Манайхан ус шүрших тоосжилтыг бууруулж байгаа ч энэ үр дүнтэй арга болж чадахгүйн дээр усны нөөцөд сөрөг нөлөө үзүүлэхээр байна. Тэгвэл уламжлалт аргаас усыг 75 хувиар хэмнэж уурхай болон шороон замын тоосжилтыг 95 хүртэл хувиар бууруулах боломжтой аж. Тодруулбал, уул уурхайн үйлдвэрлэл, хучилтгүй замын тоосжилтыг бууруулах зорилгоор “Спецпродукт Монгол” компани нь ОХУ-ын “Завод Спецхимпродукт” компанийн бүтээгдэхүүн “BITANOX RZ” тоос дарах барьцалдуулагчийг эх орондоо нийлүүлж байна. Энэ талаар “Завод Спецхимпродукт” компанийн гүйцэтгэх захирал Александр Сергеевич Лисненкотой ярилцлаа.

-Тоосжилт дарах бүтээгдэхүүний тухай ярихаас өмнө тоосжилт хүний эрүүл мэнд, байгаль орчин, эдийн засагт хэрхэн нөлөөлж байгаа тухай тодруулах нь зүйтэй болов уу?

-Олон улсад хийсэн судалгаагаар тоосжилт нь оршин суугчдын өвчлөлийг нэмэгдүүлэх, хүүхдийн бие махбодын өсөлт, хөгжилд сөргөөр нөлөөлж, дархлалыг бууруулдаг болохыг тогтоосон байдаг. Мэдээж тоосжилтоос үүдэлтэй амьсгалын эрхтний эмгэг, харшлын гаралтай өвчлөлүүд олон бий. Энэ болгоныг мэргэжлийн эмч мэргэжилтнүүд илүү тайлбарлаж ярих биз. Говийн бүсэд уул уурхай, шороон замын тээвэрлэлтийн улмаас үүссэн тоосонцор 10-аас хэдэн зуун км зайд салхинд туугдан тархах боломжтой. Тухайн орон нутаг, тоосжилт ихтэй газрын ойр орчимд бэлчээрлэж байгаа мал, амьтны уушги, дотор эрхтэний өвчлөл гарч байна. Мөн тоосжилт ургамал, үр тарианы гарцыг бууруулж, хөрсний элэгдлийг нэмэгдүүлж, гол горхины урсац, усны чанарт сөрөг нөлөө үзүүлдэг.  Тоосжилтоос үүдэлтэй эдийн засгийн хор хохирол маш их. Үүн дээр нэг жишээ хэлэхэд, агаарт дэгдэх тоос нь үзэгдэх орчныг бууруулж, авто осолд орох эрсдэлийг нэмэгдүүлэхээс гадна үйлдвэрлэлийн сул зогсолт үүсгэж байгууллагуудын төлөвлөгөөт ашгийг бууруулдаг. Миний авсан мэдээллээр 2017 онд “Эрдэнэс тавантолгой” компани тоосжилтоос үүдэлтэй сул зогсолтын улмаас 3.6 тэрбум төгрөгийн боломжит борлуулалтын орлогоо алдсан гэж сонссон. Энэ мэтээр тоосжилтоос үүдэлтэй хүн амын эрүүл мэнд, байгаль орчин, эдийн засагт үзүүлэх сөрөг нөлөөллүүд асар их юм.

-Манайхан тоосжилтыг бууруулахын тулд ус, давсны уусмал цацах зэргээр аргацаадаг. Гэвч энэ нь төдийлөн үр дүнтэй байдаггүй. Бүтээгдэхүүнийхээ тухай тодруулахгүй юу?   

-Ер нь Орост тоосжилтыг бууруулахын тулд усаар шүрших, давс хэрэглэж байсан. Одоо ч усаар шүрших тохиолдол бий. Давс бол одоо хуулиар хориглосон. Манай бүтээгдэхүүн дотроо хоёр хэсэгт хуваагдаж байгаа. Эхнийх нь хучилтгүй замын тоосжилтыг дарах зориулалттай. Хоёр дахь нь нүүрсний уурхайн олборлолт, ачилт буулгалт, тээвэрлэлтийн үед гарсан тоосжилтыг дарах зориулалттай юм. Эхнийхээс нь тайлбарлая. Авто замын тоосжилтын хэмжээ нь замын гадаргуйн материалын физик механик шинж чанар, автомашины хөдөлгөөний хурд, нийт жин, замын хэмжээ болон цаг уурын нөхцөл байдлаас ихээхэн шалтгаалдаг. Уул уурхайн нийт тоосжилтын 70-90 хувийг автозамын тоосжилт эзэлдэг. BITANOX RZ-D барьцалдуулагч нь уурхай болон уурхайн орчмын зам, олборлох технологийн хэсэг, хатуу хучилтгүй авто замын гадаргуу дээр хатуу бүрхүүл үүсгэж тоосжилтыг 90-95 хүртэл хувь бууруулах чадвартай. Хатуу бүрхүүл нь хасах 30 хэмийн хүйтэнд тэсвэртэй. Хүйтэнд уян хатан чанараа алдаж хагардаггүй. Шүршсэний дараа түргэн ууршдаггүй, хур тунадсаар угаагдаж урсдаггүй тул урт хугацаанд тоосжилт дарах чадвараа хадгалдаг. Мөн уурхайн автозамын гадаргуугийн эвдрэлээс урьчилан сэргийлж, замын эдэлгээг уртасгаж, тэгшилж арчлах зардлыг багасгана. Хамгийн гол нь үзэгдэх орчин сайжирснаар тоосжилтоос үүсэх гэнэтийн аваарь осол буурна. Энэ мэт олон давуу талтай. Нүүрсний тоосжилтын хувьд ус шүрших, давс цацах нь ус зарцуулалт их, нүүрсний бүх тоосонцорыг барих чадваргүй, эдийн засгийн хувьд үр ашиггүй гэдэг нь нэгэнт тогтоогдсон. Нүүрсний тоосжилт дарах ирээдүйтэй аргын нэг бол гадаргуугийн идэвхит бодисыг тусгай нэмэгдэл бодисын хамт ашиглах явдал юм. Манайх үүнд зориулсан BITANOX RZ-1 барьцалдуулагч бодисыг боловсруулан, амьдрал дээр амжилттай хэрэгжүүлж байна. Уг барьцалдуулагч нь нүүрс олборлох, ачиж буулгах, уурхайн бутлуур, туузан дамжлага, агуулах, ил уурхайн технологийн зам, нүүрсний овоолгоос үүсэх тоосжилтыг 90-95 хүртэл хувь бууруулах бололцоотой. Уг барьцалдуулагчийн үйлчлэх гол зарчим нь тоосонцоруудыг хооронд нь холбож, гадаргуу дээр хатуу хатуу бүрхүүл үүсгэдэг. Хөдөлгөөний ачаалал ихтэй авто зам дээр уг бодис маш сайн үр дүн үзүүлсэн.

-Танай бүтээгдэхүүний хэрэглээ Оросын уул уурхайн салбарт хэр өргөн хүрээтэй тархсан бэ?

-Орост энэ чиглэлийн бүтээгдэхүүний нийт зах зээлийн 25 хувийг манайх хангаж, үйлчилгээ үзүүлж байна. Өмнөд Кузбассын уурхай,  Находка Ванино боомт дээр нүүрс ачиж буулгах тоосжилтыг дарахад хэрэглэж байна. Энэ мэтээр томоохон уурхай, боомтуудад хэрэглэж, үр дүн нь нэгэнт баталгаажаад байна.  Бид урт хугацааны үр дүн гол ач холбогдлоо өгдөг. Тийм учраас бид хэрэглэсэн газруудад дахин тоосжилт гарч байна уу гэх зэргээр байнгын хяналт тавьж ажилладаг. Ямар нэг асуудал гарвал тухайн уурхай, боомтод дахин ажиллаж, бүрэн үр дүнд заавал хүрдэг. Бид зөвхөн бүтээгдэхүүн зараад орхидоггүй. Иж бүрэн шийдэж өгдөг. Энэ асуудлыг иж бүрнээр нь шийдэх ёстой. Ер нь бүтээгдэхүүнийг хэрэглэхийн өмнө тухайн газарт тоосжилт үүсч байгаа хөрсний найрлага бүтцийг тогтооно. Үүнд зориулж бүтээгдэхүүнийхээ орц, найрлагийг тохируулдаг. Ингэж байж яг тухайн тоосжилт, хөрсний бүтцэд тохирсон бүтээгдэхүүнийг хэрэглэж, үр дүнд хүрдэг.

-Бүтээгдэхүүнийг тоосжилттой бүс, замд цацаад ямар хугацааны дараа замаа ашиглах боломжтой вэ?

-Найман цагийн дараа ашиглаж болно.

-Та бүхэн Зам тээвэр хөгжлийн яам, Байгаль орчин аялал жуулчлалын яамны холбогдох удирдлагуудтай уулзсан байсан. Уулзалтын үр дүнгийн тухай тодруулахгүй юу?

-Тийм ээ. Биднийг хүлээн авч уулзаж, санал солилцож, бидний бүтээгдэхүүний маш их сонирхож, хамтран ажиллах боломжтой тухайгаа илэрхийлсэнд талархаж байна. Төрийн албаны хүмүүстэй уулзаж байхад тоосжилт ямар бэрхшээл авчирч байгааг маш сайн мэддэг, үүнтэй тэмцэхээр ажиллаж байгаа юм байна. Үүнд бидний үйлчилгээ, бүтээгдэхүүнийг сонирхосон. Бид эхний удаад зөвхөн танилцууллаа. Одоо амьдрал дээр харуулж, үр дүнг нь бодитоор үзүүлэх хүсэлтэй байна. Говийн бүсийн уурхайнуудын тоосжилт дээр ажиллах сонирхолтой байгаа.        

Энэхүү мэдээ нь зохиогчийн эрх зөрчсөн, зохисгүй агуулга оруулсан, бусдын эрх ашигт халдсан байвал дараах утсаар мэдэгдэнэ үү: 99503250
Сэтгэгдэл илгээхийн тулд хариуг оруулна уу
Сэтгэгдэл (0)

Онцлох мэдээ